Projektowe zasady ESG we wnętrzach biurowców

Wnętrza nieruchomości komercyjnych powinny być projektowane zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju. Z tym zgadzają się wszyscy: architekci, inżynierowie, właściciele i najemcy. Jednak wdrożenie tych założeń nie jest łatwe, szczególnie gdy o ESG mówią wszyscy – i wszystko. Wybory, których trzeba dokonywać po drodze dalekie są od czarno-białych kontrastów. Jak przy projektowaniu biur można stosować się do zasad ESG?

• Globalne strategie ESG implementowane lokalnie coraz silniej wpływają na oczekiwania najemców szukających nowej siedziby – także w procesie fit-out.
• Rezultaty w zgodzie z ESG można osiągnąć wdrażając zrównoważone rozwiązania na jak najwcześniejszym etapie prac i we wszystkich kolejnych krokach: począwszy od projektu, przez jego układ funkcjonalny, oświetlenie, materiały wykończeniowe, po meble.
• Wdrożenie założeń zrównoważonego projektowania na rynku biurowym wymaga od przyszłych użytkowników gotowości do poszukiwania kompromisów.
• Stosowanie w aranżacjach biurowych elementów „z odzysku” jest wyzwaniem, ale warto je podejmować.

W dobie pracy hybrydowej biuro w jeszcze większym niż dotąd stopniu stało się wyrazem filozofii danej organizacji. Niewielu najemców szukających nowej siedziby nie bierze więc dziś pod uwagę kategorii ESG i wstępnych rozmów o nim. Zrównoważone projektowanie może oznaczać bowiem ponadstandardowe koszty, dodatkowy nakład czasu na znalezienie korzystnych rozwiązań, albo konieczność pogodzenia się z kompromisami. W jakim stopniu poczucie misji wynagradza wynikające stąd niedogodności, to kwestia indywidualna. Jednak w nieodległej przyszłości nie będzie już miejsca na rynku biurowym dla przestrzeni powstałych bez uwzględnienia aspektu środowiskowego, a także społecznego.

Projektowy minimalizm

Robimy szybko, tanio, dobrze. Wybierz dwie opcje… Jedną z cech zrównoważonego projektowania jest rezygnacja z elementów zbędnych; szybko się starzejących; egzotycznych i obarczonych dużym śladem węglowym. Liczne rzadko używane pomieszczenia, a więc elementy, które jeszcze kilka lat temu zapewniały aranżacjom biurowym miejsce na łamach architektonicznych portali – w nowej rzeczywistości tracą rację bytu. Nie znaczy to, że we współczesnym biurze nie ma miejsca na indywidualny wyraz; musi być on jednak podporządkowany racjonalnemu planowi. Paradoksalnie pod cięciami tej samej brzytwy padają niekiedy rozwiązania służące w zamyśle oszczędzaniu energii czy innych zasobów – może się bowiem okazać, że okres zwrotu elementów infrastruktury przekracza przewidywany czas użytkowania biura.

Im wcześniej, tym bardziej ESG

Od czego zaczyna się projektowanie „zielonego biura”? Na pewno nie od technicznych gadżetów ani od rozmieszczenia roślin we wnętrzu. To długotrwały i wieloaspektowy proces, który zaczyna się już na etapie usytuowania budynku, zorientowania go względem stron świata i pobliskiej zabudowy.

Błędy czy fałszywe oszczędności wprowadzone podczas projektowania obiektu mogą później uniemożliwić zapewnienie optymalnego dostępu do naturalnego światła czy utrudnić aranżację pomieszczeń. Idealny scenariusz zakłada zatem stałą współpracę projektanta ze specjalistami w zakresie zrównoważonego rozwoju, od ustalenia pierwszych ogólnych wytycznych po dobór materiałów wykończeniowych. Jeśli powierzchnia do której się wprowadzamy jest pusta, warto rozważyć, czy możemy wykorzystać część elementów z naszego poprzedniego biura i uwzględnić je w projekcie nowej przestrzeni. Jeśli natomiast wprowadzamy się do biura, w którym są już elementy wyposażenia, po poprzedniej firmie – przemyślmy, czy jest tam coś, z czego możemy skorzystać np. ścianki działowe czy drzwi, zanim zdecydujemy się na ich utylizację.

Projektowanie w nurcie ESG powinno oczywiście uwzględniać nie tylko wpływ na środowisko naturalne; także potrzeby różnych grup użytkowników, m.in. osób z ograniczeniami fizycznymi. Dzięki temu powstają przestrzenie biurowe do których można bez problemu wjechać na wózku; dostępne recepcje; szlaki komunikacyjne spełniające wymagania osób niedowidzących.

Lokalne zaopatrzenie

Dążąc do zredukowania śladu węglowego inwestycji warto sięgać po materiały produkowane czy pozyskiwane jak najbliżej placu budowy – płytki ceramiczne krajowych producentów, europejskie gatunki drewna zamiast egzotyków, których pozyskanie wymaga wycinania lasów deszczowych. Jak w lekarskim gabinecie, naczelną zasadą pozostaje primum non nocere. Czy zakup wykładziny, którą można przetworzyć na nową wciąż można uznać za ekologiczny, jeśli materiał do przetworzenia trzeba przesłać do zakładu ulokowanego na przeciwnym krańcu kontynentu?

Cyrkularność?

Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym wymaga ponownego wykorzystania, remontu i adaptacji istniejących obiektów i przestrzeni. Działania te okazują się wyzwaniem w praktycznym wdrożeniu, ale zawsze warto podejmować próbę.

Umowy najmu w Polsce podpisywane są najczęściej na 5, 7, czasem 10 lat. Dobrej jakości meble biurowe po takim okresie eksploatacji wciąż spełniają swoją funkcję, choć czasem ze względu na zużycie nie prezentują się odpowiednio korzystnie. Ich odnowienie, wymiana tapicerki, uzupełnienie brakujących elementów, malowanie wymaga ręcznej pracy, ale ma ogrom plusów. Takie meble mają dużo niższy ślad węglowy, firma nie przyczynia się do wyprodukowania nowych, a działania mające na celu ich ponowne wykorzystanie doskonale wpisują się w prośrodowiskowe cele organizacji. Kupno nowych elementów wyposażenia jest prostsze i tańsze, ale z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju to jedyne atuty.

Użytkownik biura ambasadorem zmiany

Zrównoważone projektowanie jest skomplikowanym procesem, a same rozwiązania techniczne pozostają tylko jego częścią. Co najmniej równie ważne są działania użytkowników. Obniżenie temperatury w biurze przekłada się bezpośrednio na oszczędność energii; nawet najlepszy system segregacji śmieci nie zadziała, jeśli w jego stosowanie nie zaangażują się najemcy. Projektowe ESG nie może więc istnieć bez działań edukacyjnych i interakcji. Biuro natomiast staje się dzięki temu narzędziem do kreowania nowej kultury, kultury zmiany.